Article
CVA: snel handelen om de hersenen te redden, ongeacht de leeftijd
Stel u voor dat u 's ochtends wakker wordt en u kunt uw arm niet bewegen, uw mond is asymmetrisch of u kunt niet goed praten. Dan telt elke minuut. U hebt misschien een CVA... Lees meer Interview met Dr. Noémie Ligot, Directeur van de Stroke Unit van het H.U.B. Stel u voor dat u 's ochtends wakker wordt en u kunt uw arm niet bewegen, uw mond is asymmetrisch of u kunt niet goed praten. Dan telt elke minuut. U hebt misschien een CVA. En CVA's zijn niet zeldzaam: volgens wereldwijde gegevens (GBD/WGO, 2018) krijgt een op de vier mensen boven de 25 jaar in de loop van zijn of haar leven een CVA. Wat is een CVA? Een CVA (cerebrovasculair accident) of beroerte treedt op wanneer een deel van de hersenen geen zuurstof en voedingsstoffen meer krijgt. Er zijn twee hoofdtypes:een ischemisch CVA (85% van de gevallen): een bloedstolsel blokkeert een slagader, waardoor het bloed bepaalde delen van de hersenen niet kan bereiken;een hemorragisch CVA of hersenbloeding (15%): een slagader scheurt, waardoor een bloeding in de hersenen ontstaat.De tekens van beide types zijn dezelfde: niet goed kunnen praten, zwakte in een arm of been, verlies of vervaging van het gezichtsvermogen. We kunnen enkel met een CT-scan of MRI het verschil zien.Een TIA: een waarschuwingEen TIA of transiënte ischemische aanval lijkt op een CVA maar verdwijnt snel, vaak op minder dan een uur. Maar hoewel de symptomen snel verdwijnen, moet een TIA worden beschouwd als waarschuwing: het risico op een zwaar CVA in de volgende dagen is groot. Er moet onmiddellijk actie worden genomen. Hoe herkent u een CVA of TIA? De gouden regel: FASTFace: verlamming aan één kant van het gezichtArm: zwakte van een arm of beenSpeech: spraak- of taalstoornissenTime: elke minuut telt, bel onmiddellijk 112Neem elke plotse neurologische stoornis – wazig zien, duizeligheid, gevoelloosheid in een ledemaat – ernstig en ga meteen naar de spoeddienst, zelfs als ze snel weer verdwijnt."Zelfs iets dat voorbij lijkt te gaan, duidt vaak op een dreigend risico op een ernstigere CVA. Ga dus onmiddellijk naar de spoeddienst. Elke minuut telt om de hersenen te beschermen", aldus dr. Noémie Ligot, directrice van de Neurovasculaire kliniek van het Academisch Ziekenhuis Brussel. In de rest van dit artikel zullen we het vooral hebben over het ischemisch CVA, het meest voorkomende type, waarvoor specifieke behandelingen bestaan in de acute fase.De oorzaken variëren afhankelijk van de leeftijd en de gezondheidstoestand:Bij ouderen (65 jaar en ouder) zijn de slagaders kwetsbaarder door de opeenstapeling van cardiovasculaire factoren in de loop van de jaren. Atherosclerose (afzettingen in de grote slagaders) en microangiopathie (beschadiging van de kleine slagaders) komen vaak voor. Atriumfibrillatie (een hartritmestoornis) is ook een belangrijke factor, omdat het kan leiden tot bloedstolsels die meegevoerd worden naar de hersenen. Bij zogenaamde 'jonge patiënten' (jonger dan 45-55 jaar) heeft een CVA vaak een andere oorzaak dan bij ouderen en is het meestal niet te wijten aan de gebruikelijke cardiovasculaire risicofactoren: dissectie van een slagader in de hals (na een trauma, een plotse beweging of tijdens het sporten), bepaalde aangeboren hartafwijkingen zoals patent foramen ovale (n.d.r.: een kleine verbinding tussen de twee bovenste kamers van het hart – de boezems – die bij sommige volwassenen open blijft, terwijl ze bij de geboorte had moeten sluiten), gebruik van drugs zoals cocaïne of amfetaminen, stollingsstoornissen of een infarct dat optreedt tijdens een langdurige migraine met aura (dat laatste zelden). CVA bij jongeren: een waarschuwing Bij jonge patiënten met een CVA moet de diagnose anders worden aangepakt: een gespecialiseerde MRI van de hersenen, een echo van het hart, een doppleronderzoek van de hersenslagaders en een uitgebreid bloedonderzoek. Het doel is om  de precieze oorzaak te begrijpen om de behandeling aan te passen en een recidief te voorkomen. In sommige gevallen wordt er ondanks een uitgebreid onderzoek geen oorzaak gevonden. Dat betekent niet dat er geen oplossingen zijn: aangepaste opvolging en preventieve maatregelen kunnen het risico op een nieuw CVA aanzienlijk verkleinen.Dr. Noémie Ligot: "Zelfs een jonge volwassene zonder klassieke risicofactoren kan een CVA krijgen. De symptomen mogen nooit worden geminimaliseerd." Behandeling en preventie van CVA's: een uitgebreid en snel traject Zoals intussen wel duidelijk is, is tijd een doorslaggevende factor bij een CVA. Hoe sneller de patiënt in het ziekenhuis is, hoe groter de kans dat de gevolgen beperkt blijven. Bij het Academisch Ziekenhuis Brussel voldoet de zorg aan de strengste internationale normen, met een traject dat is ontworpen om supersnel, precies en efficiënt te zijn.1. De acute fase: snel handelen om de hersenen te reddenZodra een patiënt aankomt op de spoeddienst, starten we met de volgende stappen:Een CT-scan van de hersenen, voornamelijk om een bloeding uit te sluiten maar ook om de initiële schade veroorzaakt door ischemie te beoordelen, en een angioscan om de exacte locatie van het bloedstolsel te bepalen en de toestand van de slagaders te beoordelen. Een perfusie-CT-scan, om te bekijken welke delen van de hersenen nog gered kunnen worden en welke al onherstelbaar beschadigd zijn.Op basis van die informatie starten we met de behandeling:Bij een trombolyse wordt een geneesmiddel in de aderen geïnjecteerd om het bloedstolsel op te lossen. Het moet zo snel mogelijk worden toegediend om volledig werkzaam te zijn. Het wordt meestal binnen de eerste 4,5 uur toegediend, maar dankzij de perfusiebeeldvorming kunnen sommige patiënten er nog tot 9 uur na het begin van de symptomen baat bij hebben. Een trombectomie is een endovasculaire ingreep waarbij het bloedstolsel rechtstreeks uit de slagader wordt verwijderd. Dit wordt enkel gedaan wanneer grote slagaders van de hersenen geblokkeerd zijn. Ook deze ingreep moet zo snel mogelijk worden uitgevoerd: hoe eerder ze plaatsvindt, hoe doeltreffender ze is. Ze wordt meestal binnen de eerste 6 uur uitgevoerd, maar dankzij de perfusiebeeldvorming kunnen sommige patiënten er nog tot 24 uur na het begin van de symptomen baat bij hebben. Deze ingrepen worden 24 uur per dag en 7 dagen per week uitgevoerd door een gespecialiseerd team dat klaar staat om onmiddellijk in te grijpen, ook 's nachts en in het weekend.2. Opvolgen en de oorzaak vindenEens het CVA is gestabiliseerd, volgt er een uitgebreid diagnostisch onderzoek:Gedetailleerde beeldvorming om dissecties, vaatafwijkingen of onzichtbare infarcten op te sporen.Een hartonderzoek om atriumfibrillatie of patent foramen ovale op te sporen.Bloedonderzoeken om stollingsstoornissen of ontstekingsfactoren op te sporen."Het doel is om de precieze oorzaak van het CVA te begrijpen om de behandeling aan te passen en een recidief te voorkomen. We vinden niet voor 100% van de gevallen een oorzaak, maar toch kan het team de beste preventiestrategie bepalen voor elke patiënt", aldus dr. Ligot.3. Revalidatie en algemene ondersteuningHet herstel stopt niet bij het ontslag uit het ziekenhuis:Patiënten krijgen vanaf de eerste dagen aangepaste revalidatie (kinesitherapie, logopedie, ergotherapie, neuropsychologie).We bieden psychologische opvolging aan om de stress, angst of depressie die gepaard gaan met het CVA te helpen overwinnen.Het is ook belangrijk om de patiënten en hun familie voor te lichten over risicofactoren en preventie: hoge bloeddruk, roken, cholesterol, lichaamsbeweging, evenwichtige voeding.4. Een uniek referentiecentrumHet H.U.B. heeft een referentie-Stroke Unit met:10 bewaakte bedden waar patiënten met een CVA kunnen worden gemonitord;vasculaire neurologen en interventionele neuroradiologen die specifiek zijn opgeleid om toezicht te houden op elke ingreep;een multidisciplinair team (radiologen, gespecialiseerde spoedartsen en verpleegkundigen, kinesisten, logopedisten enz.) die zich voortdurend bijscholen in de nieuwste technieken;meer dan 120 trombectomieën per jaar en een regelmatige opvolging van de patiënten na een CVA.Het H.U.B. is sinds 2018 door de European Stroke Organisation (ESO) erkend als het eerste gecertificeerde 'Stroke Center' in België, een garantie voor kwaliteit en naleving van de internationale normen. Dankzij deze organisatie krijgt elke patiënt, of dat nu een jonge volwassene of een oudere is, een uitgebreide, snelle en geavanceerde zorg op maat.5. Preventie: actie ondernemen voordat er een CVA optreedtPreventie blijft de centrale pijler:Cardiovasculaire factoren onder controle houden: bloeddruk, cholesterol, diabetes, gewicht.Stoppen met roken en alcoholgebruik beperken.Regelmatige lichaamsbeweging, stress beperken en evenwichtig eten.Te onthoudenEen CVA kan op elke leeftijd optreden, vaak zonder waarschuwing. De symptomen herkennen en onmiddellijk actie nemen kan levens redden en de gevolgen beperken.Elke minuut telt: de symptomen kennen, snel handelen en voorkomen blijft de beste bescherming.Dankzij een uitzonderlijk referentiecentrum kan het H.U.B. een snelle, uitgebreide en persoonlijke zorg bieden, van spoedeisende hulp tot revalidatie, voor elke patiënt, jong of oud.Bronnen: Feigin VL, Nguyen G, Cercy K, Johnson CO, Alam T, et al.  Global, Regional, and Country-Specific Lifetime Risks of Stroke, 1990 and 2016. New England Journal of Medicine. 2018;379(25):2429-2437.  doi: 10.1056/NEJMoa1804492 
Information
De dag van de ingreep
U moet voordat u thuis vertrekt nog een tweede douche nemen, met neutrale zeep. Ga meteen naar het Dagziekenhuis, zonder te passeren via het onthaal voor de raadplegingen. Vergeet niet het ticket dat u bij de ingang van de parking krijgt, te laten valideren bij het onthaal van het Dagziekenhuis. Meld u op het juiste tijdstip meteen bij het loket van het onthaal van het Chirurgische Dagziekenhuis om uw inschrijving en uw dossier af te ronden.   Denk eraan: Houd de hele dag vrij voor deze ingreep.   Respecteer de voorschriften aangaande nuchterheid.  Laat u vergezellen door een volwassene die u naar de uitgang begeleidt en die na de ingreep nog 24 uur in uw onmiddellijke omgeving blijft.  Alle gevraagde documenten afleveren:  Een zelfklever van het ziekenfonds, op uw naam  Het ingevulde en ondertekende informatiedocument  De radiografieën en/of scans in uw bezit   Als het om een kind gaat: Meld uw aankomst bij de opname van het Dagziekenhuis.  Uw kind wordt vóór en na de ingreep onderzocht door een anesthesist die het eventueel een premedicatie toedient, nog voor de verplaatsing naar het operatiekwartier.  U kunt permanent aan de zijde van uw kind blijven, behalve tijdens de ingreep.  Er is een infrastructuur voorzien die is aangepast aan de leeftijd van het kind (max. 2 volwassenen).  De duur van uw verblijf of dat van uw kind in het Chirurgisch Dagziekenhuis is afhankelijk van de ingreep. Indien de arts dit noodzakelijk vindt, en om uw veiligheid te verzekeren, kan uw hospitalisatie of die van uw kind eventueel worden verlengd met enkele uren of zelfs een nacht in een ziekenhuisafdeling. Bij uw vertrek ontvangt u alle nodige instructies om u thuis te blijven verzorgen en de pijn te verzachten. Het is de eerste 24 uren na de ingreep verboden om alcohol te drinken. Het is echt wel noodzakelijk dat iemand u vergezelt bij uw terugkeer naar huis.   Image Denk er ook aan de volgende documenten te vragen: Persoonlijke documenten  Ontslagbrief, bestemd voor uw huisarts  Getuigschrift van arbeidsongeschiktheid  Voorschrift voor de geneesmiddelen  Afspraak bij uw chirurg of uw arts  Eventueel uw verzekeringsdocumenten  Eventueel uw specifieke documenten voor thuisverzorging  Indien u niet komt opdagen voor de ingreep ... Indien uw gezondheidstoestand plots wijzigt (bv. start antibioticakuur of andere) of indien u de datum van uw behandeling moet wijzigen, neem dan zo spoedig mogelijk contact op met coördinatoren zodat we nieuwe schikkingen kunnen treffen om u te ontvangen:  De preoperatieve coördinatie voor plastische chirurgie op tel. +32 (0)2 555 69 05  Neurochirurgie: +32 (0)2 555 83 73  Voor KNO, urologie, bloedvaten, endoscopie en stomatologie: tel. +32 (0)2 555 38 56  Oogheelkunde: +32(0)2 555 71 87  Orthopedie: +32 (0)2 555 71 95  Gynaecologie: +32 (0)2 555 53 11  Digestieve chirurgie: +32 (0)2 555 65 35  Hartchirurgie: +32 (0)2 555 68 65  Voor alle andere specialisaties (ook de Pain Clinic: de verpleegkundigen van de Dagkliniek, tel. +32 (0)2 555 37 77  Als u uw annulatie niet uiterlijk 48 uur vóór de ingreep meldt, zal een schadevergoeding van 100 euro aangerekend worden voor een plaatselijke verdoving, en 150 euro voor een algemene verdoving.  
Information
De dag van de interventie/behandeling
Meld u op het juiste tijdstip meteen bij het loket van het onthaal van het Chirurgische Dagziekenhuis om uw inschrijving en uw dossier af te ronden. Als het om een kind gaat: Meld uw aankomst bij de opname van het Dagziekenhuis. Uw kind wordt vóór en na de ingreep onderzocht door een anesthesist die het eventueel een premedicatie toedient, nog voor de verplaatsing naar het operatiekwartier. U kunt permanent aan de zijde van uw kind blijven, behalve tijdens de ingreep. Er is een infrastructuur voorzien die is aangepast aan de leeftijd van het kind (max. 2 volwassenen). De duur van uw verblijf hangt af van de behandeling. Voor de pijnbehandeling varieert dit van 1 tot 2 uur, afhankelijk van de aard van de interventie, Voor chirurgie of een endoscopie varieert dit van 1 tot 5 uur, afhankelijk van de aard van de interventie. Indien de arts dit noodzakelijk acht, kan uw verblijf verlengd worden met een opname in het ziekenhuis. Bij uw vertrek ontvangt u alle nodige instructies om u thuis te blijven verzorgen en de pijn te verzachten. Denk er ook aan de volgende documenten te vragen: Persoonlijke documenten Ontslagbrief, bestemd voor uw huisarts Getuigschrift van arbeidsongeschiktheid Eventueel uw verzekeringsdocumenten Eventueel uw specifieke documenten voor thuisverzorging
Information
De dag voor de ingreep
Het Chirurgisch Dagziekenhuis zal u op de laatste werkdag vóór de ingreep bellen om u het juiste tijdstip te geven waarop u zich moet aanmelden. Blijf de dag voor de ingreep daarom bereikbaar tussen 14 en 18 uur. Het is ook belangrijk een eventuele wijziging van uw telefoonnummer zo snel mogelijk te melden aan het Dagziekenhuis, tel. + 32 (0)2 555 85 00.  Image Image Image Vergeet niet de volgende documenten mee te brengen: Uw identiteitskaart  Uw eventuele getuigschrift van arbeidsongeschiktheid, afgeleverd door uw werkgever  Uw verzekeringsdocumenten  Uw werkgeversdocument, bijv. in het geval van een arbeidsongeval  Het document met uw toestemming, volledig ingevuld en ondertekend  Het voorschrift van de arts die u heeft doorverwezen, indien de afspraak werd voorgeschreven door een arts van buiten het Erasmeziekenhuis  Voor de kinderen: Uw kind (0-12 jaar) mag:  Vaste voeding eten tot 6 uur voor de hospitalisatie  Melk of sap drinken tot 6 uur voor de hospitalisatie  Plat water drinken (+/- grenadine) (of de specifieke bereiding met het oog op het endoscopisch onderzoek) tot 3 uur voor de hospitalisatie  Vergeet hun favoriete speelgoedje en/of knuffelbeer niet, om de tijd te doden in afwachting van de ingreep  Vergeet niet om een flesje mee te brengen. Eventueel dieetvoeding (punt te bespreken met uw arts)  Waar u óók aan moet denken: Niet roken, niet drinken, niet eten vanaf de avond ervoor (middernacht), behalve water (of de specifieke bereiding met het oog op het endoscopisch onderzoek) dat u mag drinken tot 3 uur voor het tijdstip van de ingreep  Neem een douche; gebruik hierbij een neutrale zeep  Poets correct uw tanden  Knip de nagels van vingers en tenen bij  Verwijder juwelen, piercings, make-up, nagellak en harsnagels, lenzen, …  Breng een muntstuk van 1 euro mee voor uw kastje in de kleedruimte   Draag zorg voor uw persoonlijke spulletjes  De eventuele medicatie die u of uw kind zal moeten nemen op de dag van de ingreep, na overleg met uw huisarts, anesthesist of chirurg.  Bent u diabetespatiënt? Volg dan nauwgezet de instructies die de anesthesist u tijdens de raadpleging heeft gegeven aangaande uw medicatie, uw insuline en uw dieet. 
Information
De dag voor de ingreep/behandeling
De Chirurgische Dagkliniek stuurt u op de laatste werkdag vóór de ingreep een sms’je om u het tijdstip te bevestigen waarop u zich moet aanmelden bij het onthaal van het ziekenhuis. Daarom is het belangrijk om een eventuele wijziging van uw telefoonnummer zo snel mogelijk te melden aan het Dagziekenhuis, tel. + 32 (0)2 555 85 00  Vergeet niet de volgende documenten mee te brengen: Uw identiteitskaart Uw eventuele getuigschrift van arbeidsongeschiktheid, afgeleverd door uw werkgever Uw verzekeringsdocumenten Uw werkgeversdocument, bijv. in het geval van een arbeidsongeval Het document met uw toestemming, volledig ingevuld en ondertekend Het voorschrift van de arts die u heeft doorverwezen, indien de afspraak werd voorgeschreven door een arts van buiten het Erasmeziekenhuis Waar u óók aan moet denken: Neem een douche; gebruik hierbij een neutrale zeep Poets correct uw tanden Knip de nagels van vingers en tenen bij Verwijder juwelen, piercings, make-up, nagellak en harsnagels, lenzen, … Breng een muntstuk van 1 euro mee voor uw kastje in de kleedruimte Draag zorg voor uw persoonlijke spulletjes
Information
Dagziekenhuis
Image Plaatselijke verdoving/pijnbestrijding Image Algemene verdoving Dagziekenhuis Komt u aan via de ingang van het Algemeen Ziekenhuis? Volg dan route 901 naar het onthaal van het Chirurgisch Dagziekenhuis. Telefoon +32 2 555 84 11 Adres Dagziekenhuis Lenniksebaan 808 1070 Brussel België Het biedt u kwaliteitszorg, toegediend in één enkele dag, met een maximaal veiligheidsniveau. Het is absoluut noodzakelijk een derde persoon ter beschikking te hebben om u te begeleiden bij het verlaten van het ziekenhuis én om zeker tijdens de daaropvolgende nacht in uw onmiddellijke buurt te blijven. De Dagkliniek is open van 7 tot 20 uur en werkt uitsluitend volgens afspraak. Het Dagziekenhuis verwelkomt chirurgische patiënten en levert pijnbehandelingen