Pre-implantatie Genetische Diagnostiek (PGD)

Pre-implantatie genetische diagnostiek (PGD of PGT) is een techniek waarmee genetische afwijkingen kunnen worden opgespoord in een in-vitro gevormd embryo, vóór de implantatie in de baarmoeder. Deze methode is vroeger en minder invasief dan genetische tests tijdens de zwangerschap en biedt koppels die drager zijn van ernstige genetische aandoeningen een aanzienlijk grotere kans om een kind te krijgen dat vrij is van de onderzochte afwijking.

PGD is beschikbaar in het Erasmeziekenhuis sinds 1999 voor de detectie van chromosomale afwijkingen en sinds 2004 voor monogene aandoeningen. Een screening op aneuploïdieën of PGT-A (Preimplantation Genetic Testing for Aneuploidies) kan eveneens worden voorgesteld aan koppels met een slechte reproductieve prognose, aangezien zij een verhoogd risico hebben op embryonale chromosomale afwijkingen. Deze PGT-A-techniek maakt een volledig moleculair karyotype van het embryo (analyse van alle chromosomen) om afwijkende, niet-levensvatbare embryo’s uit te sluiten en zo de tijd tot zwangerschap te verkorten bij deze specifieke patiëntengroep.

De genetische analyse bij PGD laat toe embryo’s te selecteren op basis van:

• Hun chromosomale inhoud, d.w.z. het aantal en de structuur van de chromosomen (bij patiënten met gebalanceerde translocaties, para- en pericentrische inversies, deleties, duplicaties of met een slechte reproductieve prognose);
• De afwezigheid van afwijkende genen, bij dragers of patiënten met monogene aandoeningen zoals cystische fibrose, sikkelcelziekte, spierziekten, de ziekte van Huntington, polycysteuze nierziekte, of bij dragers van mutaties in genen die predisponeren tot bepaalde kankers (BRCA1, BRCA2, …);
• Het geslacht van het embryo, in het geval van X-gebonden aandoeningen. In dat specifieke geval kan ook gericht naar de afwijking op het X-chromosoom worden gezocht.

Evaluatie

Elke aanvraag voor PGD wordt systematisch besproken tijdens een multidisciplinair overleg met gynaecologen, genetici, biologen en psychologen. Op basis van consultaties, medische verslagen en technische haalbaarheid wordt de aanvraag geëvalueerd. Indien de aanvraag wordt goedgekeurd en er geen voorafgaande technische ontwikkeling nodig is (zoals bij de meeste chromosomale indicaties), kan een IVF-cyclus met PGD worden gepland.

Voor zeer kleine chromosomale afwijkingen en voor alle monogene aandoeningen is een voorafgaande technische ontwikkeling noodzakelijk. Hiervoor zijn bloedstalen van het koppel en soms ook van directe familieleden vereist. Deze stap is cruciaal om een betrouwbare PGD-analyse op één of enkele embryonale cellen mogelijk te maken. De ontwikkeltijd bedraagt momenteel 1 tot 3 maanden voor frequente indicaties en tot 9 maanden of langer voor complexe, zeldzame of nieuwe indicaties.

In-vitrofertilisatie (IVF)

Om de kans op genetisch en morfologisch geschikte embryo’s te verhogen, is het verkrijgen van voldoende eicellen essentieel. Dit gebeurt via gecontroleerde ovariële hyperstimulatie. De verkregen eicellen worden bevrucht in het laboratorium voor Medisch Begeleide Voortplanting (MBV), met sperma van de partner of een geselecteerde donor, en in vitro gekweekt tot het moment van de embryobiopsie.

In de meeste gevallen vindt de biopsie plaats op dag 5, 6 of 7 na bevruchting (blastocyststadium). In zeldzame gevallen waarbij FISH noodzakelijk is, gebeurt de biopsie op dag 3 (klievingsstadium). Bij de biopsie worden 1 cel (klievingsstadium) of 5 tot 10 cellen (blastocyststadium) afgenomen voor genetische analyse in de Genetica-dienst van het Erasmeziekenhuis.

Bij biopsie in het klievingsstadium blijven de embryo’s in cultuur tot dag 5 voor een mogelijke verse transfer. Bij blastocystbiopsie worden de embryo’s na de biopsie ingevroren in afwachting van de genetische analyse (maximale antwoordtijd: 6 weken). De transfer van genetisch niet-aangedane embryo’s wordt later gepland.

Gebruikte genetische analysetechnieken

• PCR: amplificatie van DNA-fragmenten voor de detectie van monogene aandoeningen
• CGH-array (aCGH): volledig moleculair karyotype voor chromosomale afwijkingen
• FISH: fluorescentie-in-situ-hybridisatie, gebruikt in zeldzame gevallen bij zeer kleine afwijkingen
• SNP-array: genoomwijde detectie van allelpolymorfismen

Embryotransfer

Alleen genetisch niet-aangedane embryo’s worden geselecteerd:

• Bij klievingsbiopsie: verse transfer op dag 5
• Bij blastocystbiopsie: transfer na ontdooiing van geselecteerde embryo’s

Voor een afspraak of meer informatie over PGD:
📞 +32 (0)2 555 64 32
📧 DPI [dot] FIV [at] hubruxelles [dot] be
Breng bij uw consultatie een zo volledig mogelijk medisch dossier mee.

Naast de klassieke indicaties kan PGD ook worden gebruikt om:

• Kankerpredispositiemutaties te detecteren
• Laat optredende aandoeningen (bv. Alzheimer) op te sporen
• Embryo’s uit te sluiten zonder presymptomatische testing van de ouders (uitsluitingstest)
• HLA-compatibele embryo’s te selecteren voor stamceltransplantatie bij een ziek kind

Tot op heden is PGD succesvol toegepast bij honderden genetische aandoeningen.

Het succes hangt af van de leeftijd van de patiënte, het aantal eicellen/embryo’s, het type aandoening en de diagnostische efficiëntie. Soms zijn meerdere IVF-cycli nodig.

De volgende technologische stap is Next-Generation Sequencing (NGS), een snelle methode zonder familiale studie, geschikt voor puntmutaties, inserties, duplicaties en deleties, vooral nuttig bij meerdere genen of de-novo mutaties.

Het succes van PGD is sterk afhankelijk van ervaring en teamwork. Ons team past deze technologie al 25 jaar succesvol toe.

Fertiliteitskliniek – Medisch Begeleide Voortplanting (MBV)

• Pr. Anne DELBAERE
• Pr. Fabienne DEVREKER
• Dr. Isabelle DUPOND
• Pr. Oranite GOLDRAT

PDG Coördinator: Mme Chantal Deleau : +32 (0)2 555 64 32, mail : DPI [dot] FIV [at] hubruxelles [dot] be (DPI[dot]FIV[at]hubruxelles[dot]be) 

Technisch coördinator: Mr Eric Gonzalez-Merino

Dienst Genetica

Klinisch genetici:

• Pr. Guillaume SMITS
• Pr. Isabelle VANDERNOOT
• Dr. Sandra COPPENS

Verantwoordelijken genetica:

• Adeline BUSSON  
• Marie-Laure GRENET  
• Marie BRUNEAU
• Alice LE MORILLON